KÜRESEL BAKIŞLA E-TİCARET

KÜRESEL BAKIŞLA E-TİCARET

Küreselleşme sürecinin hali hazırda içinde bulunmaktayız. Bilimsel görüşler incelendiğinde küreselleşme süreci için birçok süreç biçilmektedir. Birtakım görüşler küreselleşmenin Sanayi Devrimi'nden önce başladığını, bazı görüşler Sanayi Devrimi ile başladığını ifade ederken aslında I. Dünya Savaşının da etkisinin çok fazla olduğunu söyleyen görüşler de hakimdir. Küreselleşme adına yapılan tanımların ardından küreselleşme bir bütünleşme sürecidir. Dünyada ekonomi, kültür sanat, iş ve eğlence anlamında sınırların ortadan kalktığını düşünün.

Küreselleşme aslında internetin de yaygın kullanımı ile birlikte öncelikli kullanım amacı olan iletişim boyutunu aştıktan sonra ticaretsel, kültürel, ekonomik ve sosyal anlamda birleşme ve bütünleşmeyi sağlamıştır. Özellikle dünya ile paralel bir çizgide ekonomik faaliyetlere entegre olmak isteyen Türkiye bu sürece II. Dünya Savaşı sonrası kutuplaşan yeni dünya düzeninden sonra girmiştir. Türkiye siyasi ve ekonomik anlamda liberalleşme eğilimlerine yönelmek durumunda kalmıştır ve 24 Ocak 1980 Kararları ile birlikte dışa açık liberal politikalara yönelerek belli bir süre sonra e-ticaret 'e "evet" demiştir. İnternetin de yaygın kullanımı ile ülkemiz hem yurt içi pazarlarında hem de yurt dışı pazarlarında reel ticaretten internet aracılığı ile gerçekleştirilen e- ticarete yönelmiştir. Elbette ki mal ve hizmetler piyasası kendini bilişim teknolojilerinin kolaylıklarına tam anlamı ile bırakmadı. Ancak yeni nesil internet üzerinden gerçekleştirilen mal alım ve satımlarına gün geçtikçe alışmaktadır.

Küreselleşme sürecinde artan çok uluslu şirketlerin payı ise e-ticaret ilişkilerinde önemli bir paya sahiptir. Özellikle geçmiş yüzyıllık sürece baktığımızda çok uluslu faaliyet gösteren firmaların üretim faaliyetlerinde gıda ve imalat ilk sıralarda yer alırken günümüz Fortune 500 sıralamasına baktığımızda ilk sıralarda yer alan sektörlerin iletişim ve teknoloji odaklı olduğu açıkça görülmektedir. Chris ANDERSON bunu "Bedava" adlı kitabında özellikle vurgulamaktadır.

E-ticaretin hayatımızı kolaylaştırdığı şüphesiz doğrudur. Peki ya vergi aşınmalarına fırsat vermesi? Türk vergi sisteminde değerlendirilen dolaylı vergiler-katma değer vergisi, özel tüketim vergisi ve diğerleri.- ve dolaysız vergiler -Şahsi gelir vergisi, kurumlar vergisi- kapsamında e-ticaret uygulamaları düzenlenmektedir. Ülke içinde ya da sınır ötesi mal ve hizmet tüketimde özellikle dolaysız vergiler olan katma değer vergisi, özel iletişim vergisi gibi vergilerimizin aşındığı ifade edilmektedir. Özellikle Katma Değer Vergisi bakımından birçok sıkıntılara sebebiyet veren e-ticaret uygulamalarında birçok devlet bu kaybı önleyebilmek amacıyla çeşitli ilke ve kurallar belirlemişlerdir. Ancak tam ve kesin bir çözüm hatta tam bir birliktelik sağlanamamaktadır. Bu anlamda başta OECD, AB düzenlemeleri ile yeni bir ivme yaratılmak istenmiştir.

Bir diğer bakış açısı dolaylı ve doğrudan bir şekilde gerçekleştirilen e-ticaret faaliyetlerindeki sıkıntılardır. Nedir dolaylı ve doğrudan e-ticaret? Şöyle ki gün içinde reel sektörden yani alışveriş merkezine inip bir kitap satın aldığınızda ödediğiniz ücretin içinde kdv'si yer alır ve fişinizi alırsınız. Evet bir vatandaş olarak verginizi ödemiş olursunuz.

Diyelim bu kitabı internet ortamından online olarak okudunuz ya da indirdiniz o kitaba sahip oldunuz evet peki nerede kdv'si, nerede telif hakkı? İşte en büyük sıkıntı burada başlamaktadır. Sadece kitap değil sanal oyunlar, sanal müzikler vb. literatürde bu duruma dolaylı e-ticaretten doğan sıkıntılar denilmektedir. Doğrudan e-ticaretten ziyade dolaylı e-ticaret faaliyetleri buna çok fazla sebebiyet vermektedir. Sorunlar sadece bunlar ile sınırlı değildir. Evet dünya değişiyor, ekonomik faaliyetler de kaçınılmaz değişimlere açık. Çok geniş bir perspektife sahip olan e-ticaret günümüzde hayatımızı kolaylaştırıcı lakin mağduriyetleri de bir hayli fazla.

Türkiye açısından uzmanlarca "iyi" olarak değerlendirilen husus şudur ki e-ticaret hacmimiz TÜBİSAD Bilişim Sanayicileri Derneğinin açıklamalarına göre bir önceki dönemlere göre artış göstermiştir.

Son olarak söz konusu yazı küreselleşme ile birlikte e-ticarete bakış açısını özet bir şekilde ifade etmektedir. Ayrıntılı bir konu olan e-ticaret konusu çok farklı konular ile bağdaştırılıp irdelenmektedir. Nitekim"'İşletmeler İçin E-Ticaret", "Vergi Aşındırmaları ve E-ticaret" bu örneklerin sadece birkaçıdır. Sizde ilgi alanınıza giren konuda fikir sahibi olabilir ve küreselleşmeyi bu boyutta yorumlayabilirsiniz.

Teşekkürler

KAYNAKLAR

ANDERSON Chris, Bedava, Optimist Yayınları, İstanbul, 2011.

DİKKAYA Mehmet ve diğerleri ,Türkiye'nin Ekonomik Tarihi , Savaş Yayınevi, Ankara, 2013.

GERGER, Çetin Güneş, "Elektronik Ticarette Tüketim Vergisi Olarak KDV' nin Etkinliği", Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2011, s.59-67.

TÜBİSAD, E-ticaret 2014 E-ticaret Pazar Büyüklüğü Raporu, 2014.

Gözde DOĞAN